Katarzyna Siwak: Muzykoterapia w pracy z dzieckiem autystycznym.

     Muzykoterapia obejmuje oddziaływanie za pomocą muzyki i jej elementów (dźwięku oraz rytmu) na sferę emocjonalną, a także na ekspresję komunikatów niewerbalnych. Muzyka może działać uspokajająco, ale też aktywizująco i pobudzająco. Wywołuje różne doznania i reakcje, wpływa na zmianę aktywności systemu nerwowego, napięcia mięśniowego, modyfikuje oddychanie  itp. Dostarcza wielu przyjemnych przeżyć, pobudza do marzeń, zapobiega apatii i nudzie, poprawia samopoczucie. Wartość terapeutyczną ma   percepcja muzyki (odbiór), a także muzykoterapia czynna (tworzenie). Muzykoterapia wykorzystywana jest w: ujawnieniu i rozładowaniu zablokowanych emocji i napięć, nauce odpoczynku i relaksacji, osiągnięciu integracji w grupie, poprawie komunikacji, usprawnianiu funkcji percepcyjno - motorycznych, uwrażliwianiu na muzykę i przyrodę, procesie leczenia, poprawianiu kondycji psychofizycznej. Działania te wprowadziłam w edukacji uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i z autyzmem. Dzieci te charakteryzują się nieprawidłową komunikacją międzyludzką, niezdolne są do tworzenia odpowiednich relacji społecznych oraz posiadają obniżony poziom możliwości funkcjonowania intelektualnego. Ponadto mają zaburzoną sferę emocjonalną oraz poznawczą. Poprzez działania muzykoterapeutyczne dzieci autystyczne mogą nabyć praktyczne zachowania w zakresie komunikacji, koncentracji, percepcji słuchowej czy motorycznej. 

   Moim celem głównym przy realizacji programu muzykoterapii  było przeciwdziałanie stresowi u dzieci, stymulowanie ich rozwoju poznawczego, emocjonalnego, społecznego i ruchowego poprzez różne formy aktywności muzycznej, w tym zabawy i  ćwiczenia rytmiczno-ruchowe, a w szczególności:

-wprowadzenie wewnętrznego ładu i uporządkowania poprzez ruch i emocje wypływające z percepcji muzyki;

- wzajemne pomaganie i służenie pomocą;

- ćwiczenia rytmiczne i muzyczne – wiązanie struktur melodycznych i rytmicznych ( odbieranych słuchem ) z ruchem;

- kształtowanie umiejętności samo opanowania i aktywności dziecka do podejmowanej czynności;

- wdrażanie do postrzegania dźwięków i kojarzenia ich z ruchem – kształtowanie koordynacji ruchowo – słuchowej;

- kształtowanie poczucia rytmu;

- kształtowanie świadomości muzycznej, spostrzegawczości szybkości, orientacji;

- rozwijanie sprawności motoryki dużej;

- doskonalenie rytmiczności ruchu i gry na instrumentach perkusyjnych ( w tym tworzonych przez siebie);

Realizując program muzykoterapii stosowałam następujące metody pracy:

- praktycznego- działania: śpiew, taniec, gra na instrumentach perkusyjnych;

- metody aktywizujące: K. Orffa,  Klanza

- metody słowne: pogadanki, rozmowy, krótkie wykłady, demonstracje (prezentacja filmów i wybranych gatunków muzycznych);

Metody te pozwoliły na  pozbycie się stresu i naukę przez zabawę, zaś program muzykoterapii stanowił uzupełnienie edukacji muzycznej określonej w podstawie programowej i obejmował okres dziesięciu miesięcy. Sądzę, ze ta forma terapii sprawdzi się również w dłuższym okresie i przyniesie wymierne efekty. Wśród pozytywnych – już zaobserwowanych przeze mnie – efektów  należy wymienić:  redukcję stresu i napięcia u dzieci objętych terapią, wzrost poczucia własnej wartości i pewności siebie, chęć współdziałania w zespole a także lepszy kontakt z otoczeniem. Zabawy muzyczno ruchowe, które stanowią podstawę muzykoterapii dają  dzieciom radość i zachęcają mnie do kontynuacji tych działań.

    Literatura.

1.    „Zabawy z rytmiką” Adam Wacławski;

2.    „Rytmika dla smyka” muzyka i ćwiczenia Adam Wacławski;

3.    „Tańce integracyjne” Leszek Gęca;