Wychowując młode pokolenie w duchu „miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego , przy jednoczesnym otwarciu się na wartość kultury Europy i świata” (ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku) staramy się docenić walor dziedzictwa kulturowego naszego regionu w formowaniu dojrzałości naszych wychowanków. Głębsze poznanie miejsca, w którym się żyje i jego wielorakich uwarunkowań już od dzieciństwa wiąże człowieka z pojęciem „małej ojczyzny” – części ojczystego kraju. Edukacja prowadzona w tym duchu nie tylko może budować poczucie własnej tożsamości, lecz stanie się naturalnym przejściem do poznania różnych ludzkich kultur i ich zrozumienia.

Założenia programowe

Program ten wyrasta z założeń „ podstawy programowej dla gimnazjum z przedmiotu geografia”, która określa edukację szkolną jako „ proces wspomagający rozwój ucznia poprzez:

·          Rozwijanie zainteresowania Polską, krajami sąsiednimi, innymi krajami Europy i świata,

·          Rozwijanie zainteresowania swoim regionem i jego kulturą

·          Kształtowania podstawowych pojęć geograficznych

·          Uświadomienie wartości jaką jest własny kraj

·          Kształtowanie postawy poszanowania przyrody

·          Wyrobienie poczucia odpowiedzialności za środowisko

·          Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej: planów, map tematycznych, turystycznych, fotografii, rysunków, wykresów, tekstów źródłowych oraz technologii informacyjnych w celu gromadzenia i prezentowania informacji geograficznych

Proponowany program wskazuje sposób kształtowania pozytywnych postaw wobec własnego środowiska. Poprzez edukację regionalną uczymy dzieci :

·          szacunku

·          tolerancji

·          otwarcia na różnorodne aspekty życia społecznego

·          kultury poprzez przybliżenie im własnego regionu, tzw. „małej ojczyzny”

Swoją wędrówkę w tej edukacji uczeń rozpoczyna od domu rodzinnego, poprzez szkołę, wieś, a kończy ją poznając region i kraj. Aby dziecko mogło przywiązać się do swojego regionu, musi go dobrze poznać, poczuć jakie bogactwo tkwi w jego kulturze, jakie piękno zawierają zabawy, zwyczaje ludowe.

                Każdy zadaje sobie czasem pytanie o swoje korzenie, jak żyli jego przodkowie, jakie były koleje ich losu. Rozwój dziecka w wieku szkolnym charakteryzuje intensywna motywacja do poznawania otaczającego świata, ludzi, rzeczy i zjawisk. Poznanie przez dzieci własnego dziedzictwa kulturowego powinno odbywać się od wczesnego dzieciństwa na każdym etapie edukacji poprzez formy i metody dostosowane do wieku, rozwoju psychofizycznego i intelektualnego we współpracy ze środowiskiem. Poznając dziedzictwo kulturowe regionu, uczeń uświadomi sobie kim jest i jakie są jego korzenie.

Realizacja programu

Na realizację tematyki regionalnej przewiduję co czwarty tydzień przez cały rok szkolny 2009/ 2010. Będzie ona skorelowana z rozkładem materiału nauczania geografii w klasie II gimnazjum.

Cele edukacyjne

·          rozbudzanie zainteresowania uczniów regionem, historią, kulturą i tradycją

·          poznanie walorów turystycznych regionu

·          budzenie patriotyzmu lokalnego i poczucia więzi z „małą ojczyzną” uczniów

·          poszanowanie tradycji i kultury regionalnej

·          kształtowanie poczucia więzi z tradycją narodową

·          poznawanie ciekawych miejsc i obiektów regionu

·          posługiwanie się ze zrozumieniem podstawową terminologią geograficzną

·          stosowanie wiedzy, wiadomości i umiejętności geograficznych zdobytych w szkole i wskazywanie możliwości ich wykorzystania w praktyce

·          zachęcanie do udziału w życiu kulturalnym regionu

·          rozwijanie umiejętności zdobywania i przetwarzania informacji (Internet, encyklopedia multimedialne, wydawnictwa regionalne)

·          kształcenie nawyku właściwego zachowania się w różnych miejscach i obiektach (np. muzeum, cmentarz)

·          rozwijanie umiejętności komunikowania się

·          rozwijanie ekspresji twórczej dziecka

Treści nauczania

·          Ogólna charakterystyka geograficzna i kulturowa regionu oraz symbole wybranych miast

·           Język regionalny, gwary i nazewnictwo regionalne

·          Położenie wybranych miast na mapie Polski

·          Tereny rekreacyjne najbliższej okolicy- ochrona przyrody

·          Zabytki, miejsca pamięci narodowej- ochrona zabytków

·          Elementy dziejów kultury regionalnej, regionalne tradycje, obyczaje- wybrane legendy

·          Ośrodki kultury, muzea w regionie

·          Sylwetki wybranych osób zasłużonych dla regionu

Procedury osiągania celów

Pamięciowe uczenie mało rozwija, nie motywuje i nie aktywizuje ani poznawczo ani emocjonalnie. Preferowanymi sposobami pracy powinny być metody aktywnego uczestniczenia dostosowane do rozwoju intelektualnego uczniów oraz zainteresowań.

Nauczanie geografii wymaga od nauczyciela doboru takich metod i technik, aby uczniowie mogli się czuć na lekcji tak, jak podczas wspaniałej podróży z przewodnikiem. Aby ten cel osiągnąć, należy tak planować przebieg lekcji, aby metody podające nie dominowały i były łączone z innymi metodami: poszukującymi (problemowymi, grami dydaktycznymi) i waloryzacyjnymi (ekspresywnymi). Lekcje geografii powinny być dla uczniów zawsze atrakcyjne, ich treści i formy prezentacji przystępne i zrozumiałe. Na lekcjach nie może zabraknąć pomocy naukowych - atlasów, map, ilustracji, gier dydaktycznych, filmów, albumów ze zdjęciami, komputera itp. Środki dydaktyczne, szczególnie wzrokowe, umożliwiają uczniom niepełnosprawnym intelektualnie nabycie wyobrażeń adekwatnych do rzeczywistości, co bezpośrednio wpływa na proces kształtowania pojęć geograficznych. Wśród wielu metod, jakie będą pojawiać się w toku realizacji treści regionalnych dominować będą metody aktywizujące uczniów, pobudzające do działania i tworzenia.

Wybrane metody

Metoda „burzy mózgów”- zaliczana jest do technik samodzielnego, grupowego i twórczego myślenia. Zwana jest także „giełdą pomysłów”, gdyż pomysły zgłasza cała klasa. Metoda stosowana wtedy, gdy mamy w krótkim czasie rozwiązać problem o dużym stopniu trudności. Wynikiem tej metody jest opracowanie wniosków, np. w postaci raportu- krótkiej, zwięzłej i konkretnej informacji. Przykład: „czynniki wpływające na rozwój gospodarczy naszego regionu”.

Śnieżna kula (dyskusja piramidowa)- pozwala każdemu uczniowi na wyrażenie swojego zdania na dany temat i kształci umiejętność uzgadniania stanowisk, negocjowania, formułowania myśli. Uczniowie rozwiązują zadany problem w pojedynkę. Następnie łączą się w dwójki, czwórki, ósemki itd. i wspólnie uzgadniają swoje stanowiska. Na koniec wypracowują wspólne dla klasy stanowisko. Przykład: „czym charakteryzuje się rolnictwo Wielkopolski”?

Mapy mentalne- zwane mapami myślowymi, mapami pamięci, obrazami. Jest to metoda wizualnego opracowania problemu z wykorzystaniem rysunków, obrazów, symboli, zwrotów, haseł. Pomaga w uporządkowaniu zagadnień, rozumienia związków i zależności. Metoda może być zastosowana przy wprowadzeniu nowego tematu i stopniowo uzupełniania w miarę zgłębiania zagadnienia. Przykład: „Biskupin- najstarsza osada prasłowiańska”.

Ranking diamentowy, trójkątny, słupkowy- jest to technika służąca do hierarchizacji priorytetów. Pracując w grupie uczniowie są zmuszeni do współpracy, negocjacji, przedyskutowania zagadnienia. Argumenty najważniejsze należy umieścić w górnej części piramidy. Przykład: „najważniejsze zabytki Żnina”.

Gry dydaktyczne- to metody, które łączą w sobie elementy kształcenia z zabawą, w której uczniowie chętnie uczestniczą. Dobrze dobrane, dostosowane do poziomu intelektualnego uczniów, programu nauczania, mogą znaleźć uznanie w oczach dzieci i dać satysfakcję nauczycielowi. Dobrze opracowane gry geograficzne spełniają różne cele:

·          Udostępniają wiedzę geograficzną

·          Kształtują zmysł przestrzenny

·          Rozbudzają zainteresowania geograficzne

·          Wzbogacają wyobraźnią

·          Rozszerzają zasób informacji

·          Uatrakcyjniają zajęcia lekcyjne

Ćwiczenia terenowe- polegają na nabywaniu i zastosowaniu różnych umiejętności intelektualnych i technicznych oraz na dochodzeniu do uogólnień i stosowaniu ich do konkretnych przypadków. Są to metody, którymi uczeń samodzielnie dochodzi do wiedzy i rozwija swoje zdolności poznawcze. Należą do nich: obserwacje, eksperymenty i wywiady.

Praca z atlasem- w nauczaniu odgrywa ogromną rolę. Atlas jest zbiorem różnorodnych informacji, zawarte w nim mapy można wykorzystywać do bardzo różnych celów, np.:

·          Określania położenia geograficznego punktów na mapie

·          Obliczania odległości pomiędzy różnymi miejscowościami

·          Wskazywania miejsc na mapie, których nazwy pojawiły się w toku lekcji, w trakcie czytania treści zawartych w literaturze, czasopismach

·          Wypełnianie map konturowych

·          Prowadzenia gier dydaktycznych

·          „Podróżowania” po mapie wzdłuż wybranej trasy, np. turystycznej, żeglarskiej, odkryć geograficznych, itp.

Głęboka analiza map o różnej treści pozwala dostrzec wzajemne powiązania, jakie występują pomiędzy poszczególnymi zjawiskami na określonym obszarze Ziemi. Szerokie zastosowanie atlasu w nauczaniu geografii świadczy o wielkich walorach mapy jako źródła wiedzy o świecie.

Każda ze stosowanych metod w nauczaniu geografii może pobudzić aktywność ucznia, trzeba je jednak tak stosować i dobierać, aby kształtowały one spostrzegawczość i umiejętność obserwowania zjawisk, pobudzały wyobraźnię, zmuszały do myślenia, uczyły ucznia poprawnego pod względem logicznym wnioskowania.

Ewaluacja

Aby się przekonać, czy zaproponowany program edukacyjny ma oczekiwany wpływ na uczniów konieczne jest przeprowadzenie działań zmierzających do stwierdzenia, w jakim stopniu cele ogólne zostały osiągnięte. Czy zaproponowane metody i formy aktywności są skuteczne. Aby sprawdzić wiedzę uczniów o regionie przeprowadzony zostanie:

- Konkurs wiedzy regionalnej (test wiadomości)